Bekentenissen van een economisch
huurmoordenaar
interview met John Perkins door Cher Gilmore
John Perkins, Amerikaanse schrijver van de
bestseller Bekentenissen van een Economisch
Huurmoordenaar, werkte van 1971-1980 voor het
internationale adviesbureau Charles T. Main Inc.
Vervolgens richtte hij Independent Power Systems
Inc. op, een commercieel bedrijf dat liet zien
dat je in energiecentrales kolen kunt verbranden
zonder zure regen te produceren. Perkins richtte
ook het non-profit Dream Change Coalition op en
was medeoprichter van de Pachamama Alliance, het
Eco-Ethics Institute, en andere non-profit
maatschappijen met de bedoeling een
bewustzijnsverandering tot stand te brengen en
inheemse volkeren te helpen het regenwoud te
behoeden voor aantasting door
oliemaatschappijen.
De toon en inhoud van zijn boek worden gezet
door de eerste alinea van het voorwoord:
“Economische huurmoordenaars (EHMs) zijn zeer
goed betaalde deskundigen die landen over de
hele wereld biljoenen dollars afhandig maken.
Zij sluizen geld van de Wereldbank, het
Amerikaanse Agentschap voor Internationale
Ontwikkeling (USAID) en andere buitenlandse
‘hulp’-organisaties naar de schatkist van grote
ondernemingen en naar de zakken van enkele rijke
families die de hulpbronnen van de planeet
beheren. Tot hun werkwijzen behoren frauduleuze
financiële verslagen, gemanipuleerde
verkiezingen, steekpenningen, afpersing, seks en
moord. Ze spelen een spel dat zo oud is als de
wereld, maar dat in deze tijd van globalisering
nieuwe en angstaanjagende dimensies heeft
aangenomen. Ik kan het weten; ik was een EHM.”
Share International: Hoe werkt het systeem
van ‘economisch huurmoordenaars’ (EHM)?
John Perkins: In wezen draait ons werk om het
creëren van een wereldrijk en we zijn erin
geslaagd het eerste werkelijk wereldomvattende
rijk in de wereldgeschiedenis op te bouwen. We
hebben dit grotendeels zonder het militaire
apparaat tot stand gebracht en het unieke aan
dit rijk is dat er geen keizer of koning is. In
plaats daarvan hebben we wat ik een
“corporatocratie” noem — een groep mannen en een
paar vrouwen die onze grootste ondernemingen,
onze banken en onze regering leiden.
We hebben dit wereldrijk met vele verschillende
methoden opgebouwd, maar de meest gebruikelijke
manier is wellicht het identificeren van een
ontwikkelingsland met door ons gewilde
hulpbronnen zoals olie. Vervolgens zorgen we
voor een grote lening van de Wereldbank of van
haar zusterorganisaties aan dat land. Het
grootste deel van de lening gaat direct naar
Amerikaanse ondernemingen, bekende namen waarvan
velen wel gehoord hebben, zoals Bechtel,
Halliburton, Stone & Webster, om grote
infrastructuurprojecten te bouwen, zoals
energiecentrales, havens, industrieparken en
andere projecten die ten goede komen aan de
rijken in die landen. Het land blijft dan zitten
met een enorme schuld, zo groot dat het deze
onmogelijk kan terugbetalen. Op een gegeven
moment gaan de economische huurmoordenaars terug
en zeggen: “Kijk, je bent ons veel geld
schuldig, je kunt je schulden niet aflossen,
geef ons daarom het volle pond. Verkoop jullie
olie heel goedkoop aan onze oliemaatschappijen
of laat ons militaire bases op jullie
grondgebied bouwen, of stem bij de volgende
cruciale stemming in de VN met ons mee, of stuur
je troepen naar Irak of iets anders waar we
graag jullie steun bij hebben.” Dat soort
dingen. Met dat proces zijn we erin geslaagd dit
verbazingwekkende rijk te bouwen.
SI: Wat was de relatie tussen
corporatocratie en terrorisme toen u een EHM was
in Saoedi-Arabië?
JP: In het begin van de jaren zeventig bracht de
OPEC (Organisatie van Olieproducerende landen)
ons feitelijk op de knieën door het dichtdraaien
van de oliekraan. Er stonden rijen auto’s te
wachten bij de tankstations en we vreesden een
nieuwe depressie als die van 1929. Het
ministerie van Financiën benaderde mij en andere
EHMs en zei: “We kunnen ons niet door de OPEC
laten gijzelen. Jullie moeten een plan bedenken
om herhaling te voorkomen.” We wisten dat de
sleutel van elk plan in die richting
Saoedi-Arabië moest zijn, omdat zij meer olie
hadden dan wie ook en in wezen het aanbod konden
bepalen. Hier komt bij dat hun koninklijke
familie, het Huis van Saud, omkoopbaar was. Dus
gingen we naar Saoedi-Arabië en om een lang
verhaal kort te maken: we maakten een deal
waarbij het koninklijk huis toezegde het
merendeel van de inkomsten uit olie over de hele
wereld naar de VS te sturen om in
overheidsobligaties te investeren. De rente van
deze obligaties zou door het Amerikaanse
ministerie van Financiën gebruikt worden om
Amerikaanse ondernemingen in te huren om
Saoedi-Arabië naar Westers model op te bouwen –
ontziltingscentrales, snelwegen, havens,
energiecentrales en hele steden in de woestijn.
Daarom is Saoedi-Arabië vandaag de dag een zeer
verwesterd land.
Onderdeel van de deal was ook dat het Huis
van Saud de olieprijs binnen voor ons
aanvaardbare grenzen zou houden en wij het Huis
van Saud aan de macht zouden houden zolang zij
zich aan de afspraak hielden. Dit alles heeft
tot op de dag van vandaag stand gehouden en
gewerkt. Maar het heeft ook wat de CIA blowback
noemt, veroorzaakt. Dit is een CIA term voor een
geheime handeling die succesvol lijkt, maar een
aantal ernstige onvoorziene gevolgen heeft. Er
is enorme woede, gericht op het Huis van Saud,
in de islamitische wereld vanwege wat er in
Saoedi-Arabië is gebeurd, omdat moslims niet
blij zijn dat hun heiligste steden, Mekka en
Medina, omgeven worden door verwesterde steden,
petrochemische industrieën en McDonalds. Op dit
moment is het Huis van Saud heel wankel. Er zijn
veel moordaanslagen in het land geweest, veel
geweld. Er is veel onvrede, hoge werkloosheid.
Olie is, zoals in zoveel andere gebieden, voor
de meeste mensen geen voordeel maar eerder een
vloek. Dit alles heeft bijgedragen aan het
ontstaan van een enorme hoeveelheid woede in de
moslimwereld, wat weer direct en indirect geleid
heeft tot al-Qa’ida en andere terroristische
bewegingen.
SI: Wat denkt u dat er nu verder in het
Midden-Oosten gaat gebeuren?
JP: Ik denk dat we in het Midden-Oosten een hele
gevaarlijke, instabiele toestand hebben
geschapen — en dan bedoel ik ook geschapen. En
natuurlijk is een van de redenen dat we dit
gedaan hebben omdat we ook China, Japan en Korea
willen beheersen. Zij krijgen veel van hun olie
uit het Midden-Oosten. Wij zijn niet zo
afhankelijk van het Midden-Oosten voor onze
olie, maar zij wel. Daarom was dat onderdeel van
ons beleid. We zouden heel graag de olie van
Iran, Irak, Syrië, Saoedi-Arabië en Koeweit
beheersen, maar door ons eigen toedoen zijn we
in dit moeras in Irak beland, waardoor we nu
zelfs veel meer woede over ons hebben afgeroepen
dan ten tijde van 11 september. Er is nu een
enorme groep terroristen in Irak, van wie vele
niet Irakees zijn. Als de regering de recente
verkiezingen kan gebruiken als excuus om Irak te
verlaten, wat gaat er dan gebeuren met al die
terroristen die zijn gekweekt en getraind en vol
woede zitten? Waar zullen ze heen gaan?
SI: U heeft opgemerkt dat alle
wereldrijken uiteindelijk ten onder gaan en dat
een nieuw rijk de plaats van het stervende rijk
inneemt. Maar u heeft ook een andere
mogelijkheid geopperd — dat we wakker kunnen
worden en werkelijk kunnen beginnen de
hulpbronnen van de wereld te delen met alle
mensen. Wat is er nodig om ons wakker te
schudden voordat het te laat is?
JP: We zijn wakker aan het worden. Wanneer we
ons hart volgen zijn we wakker. Toen ik
economisch huurmoordenaar was, wist ik in mijn
hart dat wat ik deed verkeerd was, maar door te
rationaliseren, door het inkijken van boeken
over economie en rapporten bij de Wereldbank kon
ik mijzelf ervan overtuigen dat ik het juiste
deed. We zijn nu in het stadium waarin de meeste
Amerikanen en de meeste mensen in de wereld diep
bezorgd zijn door wat er gaande is en in ons
hart weten we echt wel dat we moeten veranderen.
Maar het komt ons goed uit om onszelf van het
tegendeel te overtuigen. Alle gegevens zijn erop
gericht om ons van het tegendeel te overtuigen,
maar we zijn bang dat ons leven minder
comfortabel zal zijn als we veranderingen
aanbrengen. Maar ik geloof niet dat dit zo is.
Ik denk dat ons leven veel beter zal worden, op
een andere manier. Daarom is het misschien nodig
dat we ons hart veel verder openen en dat we
luisteren naar wat dit ons te zeggen heeft.
SI: Ziet u enige tekenen dat de structuren
van het wereldrijk afbrokkelen?
JP: Ja, ik zie heel veel tekenen dat dit rijk
enorme scheuren aan het ontwikkelen is. In 1997
ondergingen de “Aziatische tijgers” een
economische ineenstorting die veel te maken had
met het beleid van het IMF en de Wereldbank, en
nu schuiven ze voorzichtig in de richting van
China, Japan en zelfs Korea. Er lijkt zich een
nieuwe Aziatische alliantie te ontwikkelen die
zich in zekere zin tegen ons keert. We zien dit
ook in Zuid-Amerika. In de zes meest recente
verkiezingen daar, in Chili, Brazilië,
Argentinië, Uruguay, Venezuela en Ecuador, kozen
al deze landen leiders die kandidaat waren op
een platform dat zich in wezen tegen het
wereldrijk keert.
Zelfs in de Atlantische Alliantie, die
tijdens de Koude Oorlog zeer sterk was, zien we
enorme kloven. Wat het meest opvalt is hoe de
Fransen zich tot ons verhouden, maar in wezen
verzetten de Duitsers zich ook tegen ons. Ook de
Europese Unie en de opkomst van de euro zijn
tekenen dat het wereldrijk barsten vertoont.
Over de hele wereld zien we heel sterke, sociale
bewegingen. Ik ben juist teruggekomen van het
Sociale Wereldforum in Porto Alegre (Brazilië).
Het was een verbazingwekkende bijeenkomst van
155.000 mensen, die zich allemaal grote zorgen
maken over het wereldrijk. In de VS zien we de
economie instorten. Er zijn enorme scheuren in
het systeem, allemaal aanwijzingen dat het
begint in te storten. Dit is precies waarom de
mensen in de corporatocratie een heel sterke
machohouding aannemen.
SI: Bent u van mening dat een
Marshall-plan voor de armste gebieden van de
wereld een goede manier is om terug te keren op
onze destructieve schreden?
JP: Een Marshall-plan, de Wereldbank, de
Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, de
Aziatische Ontwikkelingsbank hebben allemaal de
zaden van een werkelijke verandering in zich —
van een stralende toekomst, als je het zo wilt
noemen. Alle systemen om de wereld met mededogen
te benaderen en de grootste problemen van de
wereld op te lossen, zijn voor handen. Dagelijks
sterven 24.000 mensen van honger; 30.000
kinderen sterven door gebrek aan medicijnen. Het
is onnodig. Hun gezin en de mensen om hen heen
zijn erg boos en ze weten wat er aan de hand is,
niet alleen omdat het systeem faalt bij het
oplossen van deze problemen, maar ook omdat we
in die landen de factoren verspreiden die de
problemen veroorzaken. Maar deze banken, en dat
geldt ook voor onze grootste ondernemingen,
zouden ze kunnen oplossen.
Stel je voor dat het Amerikaanse volk van
zich zou laten horen en zou eisen dat Coca Cola,
Nike en McDonalds garanderen dat niemand in de
wereld ooit gebrek heeft aan water, kleding of
voedsel. Deze organisaties kunnen dat. Ze
beschikken over de middelen. Als zij zich
daarvoor inzetten, moeten hun concurrenten wel
hetzelfde doen.
Het wereldrijk dat we gecreëerd hebben, kent een
uniek aspect. Het is tot stand gebracht door een
land dat zeer hoge idealen en morele waarden
heeft, en over mensen met compassie beschikt die
geloven in een regering van het volk, voor het
volk en door het volk. Ze geloven dat iedereen
het recht heeft op leven, vrijheid en het
streven naar geluk. Dit staat geschreven in onze
meest geheiligde teksten. In plaats daarvan
hebben we een regering van ondernemingen, door
ondernemingen en voor ondernemingen gekregen. We
hebben systemen gecreëerd die zich uitstrekken
tot aan de verste uithoeken van de planeet, maar
ik denk dat juist daarin ook de hoop ligt. Een
Marshall-plan voor de hele wereld of het
inzetten van de Wereldbank of het IMF om de hele
wereld een hand toe te steken, dat zijn heel
duidelijke mogelijkheden. Uiteindelijk zou dat
het resultaat van 11 september kunnen zijn.
Misschien kost het ons een paar jaar, maar
uiteindelijk zullen we begrijpen dat we ons
hart, onze ziel en onze geest moeten inzetten om
dit soort problemen op te lossen.
SI: Wat bracht u ertoe het boek te
schrijven?
JP: Na 11 september ben ik naar Ground Zero
gegaan. Ik heb daar gestaan en naar die
verschrikkelijke verwoesting gekeken. Toen wist
ik dat ik, ondanks alle beloften die ik had
gedaan om het verhaal niet te vertellen, het
toch moest doen. Daar waren verschillende
redenen voor, maar een van de meest dwingende
was wel mijn dochter, die nu 22 jaar is. De
enige manier waarop ik een betere wereld voor
haar kan maken is door me te concentreren op het
wegnemen van de diepste oorzaken die ten
grondslag liggen aan de woede, de haat en het
lijden in de wereld. Veiligheidsbeambten op
vliegvelden en legers vergroten onze veiligheid
niet. Het enige wat ons veiliger kan maken is
als we iedereen in de wereld werkelijk helpen
samen te komen en in staat stellen liefde,
voorspoed en vrede tot stand te brengen.
John Perkins, Confessions of an Economic
Hitman. Uitg. Berrett-Koehler, San Francisco,
2004. Voor meer informatie: www.johnperkins.org.
Cher Gilmore is Share
International-medewerker in Los Angeles, VS.
|